,,Op Bonaire zijn te veel gevallen van mishandeling en verwaarlozing van mensen die afhankelijk zijn van zorg. De mensen die deze signalen zien, houden echter vaak hun mond. Soms uit angst dat het erger wordt, soms uit schaamte. Wij moeten af van die doofpotcultuur.’’
Dat zei directeur Johan Giskus van de FKPD (Fundashon Kuido pa Personanan Desabilita) afgelopen week op de MiVaBo-conferentie ten overstaan van vertegenwoordigers van de overheid, zorginstellingen en politie. Giskus vindt dat al deze partijen hun verantwoordelijkheid moeten nemen en moeten samenwerken om een einde te maken aan de zwakke leefomstandigheden van veel mensen met veelal een verstandelijke handicap, maar ook mensen die lichamelijk niet uit de voeten kunnen en daardoor sterk afhankelijk zijn.
,,Mishandeling komt in elke gemeenschap voor’’, aldus Giskus. ,,Maar mensen die afhankelijk zijn van anderen blijken hiervoor helaas kwetsbaarder. Zij lopen een verhoogd risico om slachtoffer te worden. Ook op Bonaire; ik heb er vele gevallen van gezien in mijn werk. Afschuwelijke dingen die al jaren bleken te spelen. Oók terwijl er professionele zorg aan die personen werd gegeven. Maar die zien dat niet altijd omdat zowel het slachtoffer als de familie het probeert stil te houden. Uit angst dat het erger wordt, of uit schaamte.‘’
De mishandelingen kunnen opzettelijk zijn, zoals seksueel misbruik of slaan. Maar ook verwaarlozing is een vorm van mishandeling en dat gebeurt vaak onbewust. ,,Degene die verantwoordelijk is voor de zorg geeft de afhankelijke persoon bijvoorbeeld niet op tijd te eten. Of brengt hem te laat naar het toilet. Of, wat misschien nog erger is, geeft hem geen enkele liefde. Hierdoor wordt dit mens volwassen met het idee dat hij niets waard is. Zoiets is verschrikkelijk voor je zelfbeeld en beschadigt je voor de rest van je leven.’’
Af van die doofpotcultuur dus vindt Giskus, en dat gebeurt alleen als de verschillende partijen hun werk verbeteren en gaan samenwerken. Zo moet justitie ervoor zorgen dat elke aangifte serieus opgepakt wordt en snel en goed afgehandeld wordt. Nu is dat niet het geval. ,,Veelal worden meldingen afgedaan als incidenten en wordt er geen onderzoek naar verricht, ook wegens personeelsgebrek. Dat moet veranderen. Als de samenleving weet dat zaken goed opgepakt worden, zal het aantal meldingen ook stijgen. Pas dan zullen we zicht krijgen op de precieze aard en omvang van de problematiek’’, aldus Giskus. Nu zijn er nauwelijks cijfers bekend, en dat is een nadeel. ,,Wat je niet weet, kun je ook niet bestrijden.’’
Behalve de politie en justitie moeten hier ook onder andere de reclassering, jeugdzorg, het onderwijs, de huisartsen, vrouwenopvang, het maatschappelijk werk en kerkelijke instellingen betrokken worden. Een keten van hulp dus, die duidelijk moet krijgen wat er structureel mis is en wat we daaraan kunnen doen. Bij deze disciplinaire aanpak zou Jeugdzorg een grote rol moeten spelen. ,,Wij moeten dan wel af van de zware geprotocolleerde systemen die men in Nederland kent want Jeugdzorg moet de gelegenheid krijgen om maatwerk te leveren. Die protocollen maken dat moeilijk.’’
Om het aantal slachtoffers omlaag te brengen, is preventie noodzakelijk. ,,Wetende dat veel mishandeling en verwaarlozing voortkomt uit een te zware last op de schouders van de zorgende, betekent dat we iets moeten doen aan opvoedondersteuning. Waar ouders in de problemen komen moeten zoveel mogelijk tools en hulp aangereikt worden. Als we de wanhoop en de onmacht die er soms achter zit kunnen wegnemen, dan hoeft het in veel gevallen niet tot verwaarlozing of geweld te komen’’, aldus Giskus.
Maar, benadrukte hij, het gaat nooit alleen om structuren. Het gaat ook over de attitude van professionele hulpverleners. ,,De huisarts die een alcoholprobleem waarneemt bij een man, terwijl hij weet dat zich daarachter een kwetsbaar gezin bevindt, moet zich ondanks de tijdsdruk waarmee hij werkt, afvragen hoe het met de kinderen gaat. Een politieagent moet het verband zien tussen een melding van overlast of geweld en eerdere voorvallen. Hij moet verbindingen leggen met kennissen uit de bario die eens poolshoogte kunnen gaan nemen. En het Meldpunt voor Kindermishandeling moet netjes terugkoppelen naar degene die de melding heeft gedaan. Follow up is belangrijk voor blijvende betrokkenheid.’’
Giskus zal ook deelnemen aan de conferentie over kindermishandeling die volgende week op het eiland wordt gehouden. Hiervoor spreekt hij onder andere met de pers en met een Nederlandse delegatie die hiervan verslag zal doen.